Zen in die kuns van Kettie

Kettie skiet het 'n ouer en baie duurder suster. Boogskiet. Alhoewel ek nooit 'n boogskutter was nie wou ek altyd baie graag boog skiet maar dit was nooit toeganklik nie. Toerusting is duur en daar was nerens waar ek in die platteland gebly het enige klubs of so iets nie maar dit het nog altyd vir my 'n groot fasinasie gehad. As kind het ek baie probeer om my eie te maak en ook pyle te sny. So ook het ek as kind ketties gemaak. Tydens vakansies op die plaas in Stellenbosch, waar my oupa gebly het, het ek elke keer as ek daar was of kettie goed of boog goed gedoen. Kettie mikke gesny uit 'n boom wat ek iewers op die plaas gekry het of pyle en boog uit riete by die dam gemaak. Ek onthou daar was 'n kleurling man wat die koeie gemelk het wat my altyd gehelp het om 'n mik of tak vir 'n boog te sny. Spokes was sy naam. Ek het ook gaan help koeie melk en die koue romerige melk wat uit die verkoelingsmasjien gekom het was net ongelooflik. Maar dit was laaste wat ek kettie of boog geskiet het of melk net so uit die koei gedrink het.

Fast forward 'n hele klompie jare. My Oom Manie het begin om vir ons 'n familie byeenkoms te reel oor paasnaweek en een van die beplande gebeure was 'n kettie skiet kompetisie. Dit het al die herinneringe van kind wees op vakansies op die plaas net so terug gebring. Ek het nie 'n kettie gehad nie maar om as volwassene 'n kettie te maak gaan aansienlik makliker wees as toe jy kind was. Wat het jy nodig? 'n Mik, rekke en 'n velletjie...en ammunisie en iewers om te skiet. Ek wou nie daar aankom en soos 'n paloeka lyk nie en wou darem eers bietjie oefen voor die kompetisie.

Ek het in die kas 'n mik gekry wat gekoop is op 'n straat hoek by die ouens wat ook die verestoffers verkoop. Dit het nog daai rooi rekke op gehad wat nie veel vinniger is as wat jy kon gooi nie. So mik uitgesort. Daardie is nog steeds een van my gunsteling mikke. Toevallig was dit presies die regte dimensies en gevoel. Enige ander boom mik of kettie wat ek gemaak het is daarop geskoei. So mik sorted.

Oom Manie het vertel hulle het daar op Kleinmond 'n kettie klub en hulle gebruik die mediese latex tubes vir rekke. Dit het vir my na goeie plan geklink en ek het hier in die Kaap 'n vervaardiger van latex tubes opgespoor en so paar meter gekoop. Rekke gesort.

Die klub op Kleinmond gebruik ook albasters vir skiet en dit het vir my ook heelwat beter geklink as klippies. Maklik om te kry so ammo gesort.

Velletjies was maklik. Stukke offcut leer by Woodheads in die stad gekry en ek kan velletjies by die horde sny. Lekker groottes sodat jy lekker die albaster kan grip.

So waar om te skiet? Ek het 'n ou kombers opgehang tussen 'n wasgoedpaal en nog 'n paal wat die backstop sal wees. Nou het ek al die toebehore om te kan skiet.

As kind kon ek nooit einlik enigiets raakskiet nie. As ek iets raak geskiet het was dit maar pure geluk. So ek het gedink dat daar darem iewers iemand moet wees wat al uitgefigure het hoe om akkuraat met 'n kettie te kan skiet. Ek google dit (how to aim with a slingshot). Ek kry toe 'n youtube video wat stap vir stap verduidelik hoe om te korrel. Anchorpoint teen jou wang, hou kettie vertikaal vas en dan kan jy die boonste punt van die rek gebruik as korrel. Dit was vir my 'n revelation ek kon voorwaar so nou en dan iets raakskiet!

Ek dink Oom Manie is nog steeds effe upset met my (en trots ook dink ek) oor ek die eerste familie kompetisie gewen het daardie jaar.

So amper 'n jaar later het Oom Manie vir my 'n koerant artikel gestuur het oor 'n nasionale kettie vereniging wat gestig is in Bloemfontein en daar die eerste nasionale kettie kompetisie gehou het. Dit het my baie opgewonde gemaak en ek het hulle gekontak. Hulle het vir my die Wes-Kaap verteenwoordiger se nommer gegee. Dit was die geboorte van BBK. Met my wat die klub registreer en Ivano as eerste lid. Ons kettie klub. (Staan vir Boksom Bende Kettieklub) Ek kon nie aan iets beter dink toe ek die klub moes regsitreer op die SASF se website nie. Maar BBK werk baie lekker.

Fast forward nog amper twee jaar en ons klub het gegroei to 14 lede wat almal ewe passievol is oor kettie skiet.

Gedurende hierdie tyd het ek en van die ander lede baie geleer oor kettie skiet en die oorspronklike albaster skiet met mediese latex tubes is so ver verwyder van wat ons nou doen soos wat 'n voorlaaier en R4 van mekaar is. My kettie is 'n custom design en handgemaakte G10 materiaal en rekke is 0.5mm dik latex bande wat van China af ingevoer word. Die velletjie is 'n agste van die grootte en uit sintetiese materiaal vervaardig. Ons ammunisie is 8mm staal balletjies en ons teikens is 4cm in plaas van die 15cm wat ons familie kompetisie teiken was. Dis net die toerusting. Die skiet manier is nog baie dieselfde soos ek op daardie eerste youtube video gesien het maar met soveel nuances dat dit omtrent 'n storie op sy eie is.

Ook teen die tyd het kettie skiet as sport in Suid Afrika ook bietjie verander. Die SASF (South African Slingshot Federation) ook omtrent uit mekaar geval. Geld en politiek het tussen beide getree en die aanvanklike voorsitter is uitgeskop en die nuwe voorsitter is 'n man wat net sy eie ego en bemarking van sy eie brand bevorder. Dit lyk op die stadium asof ons nie sal kan staatmaak op die SASF om kettie skiet as sport regtig te bevorder nie. Ek het die Vrystaat se ope toernooi bygewoon en die 13 ure event waar ons maar omtrent 6 mense was wat in die ope deelgeneem het het my laat besef dat dit nerens gaan kom nie.

Intussen het ons klub stadig gegroei en ons het klomp dinamiese lede bygekry. Ons het ons eie venue waar ons elke week iets doen en veral 'n whatsapp groep waar dit baie besig is. Ons het sover ek weet die eerste interklub byeenkoms in Suid Afrika gehou waar ons die Kleinmond kettie klub van Oom Manie ontmoet het en saam met hulle albasters geskiet het. Ons het so paar interne en ope kompetisies gedoen en ons eie interne liga begin.

Dis nou waar die Zen deel inkom. Persoonlik het my skiet so hele paar transformasies gehad soos die verskillende aspekte by mekaar gekom het. Dit bly en sal altyd 'n work-in-progress wees. Die onderste is 'n ontdekkingsreis en eerder 'n wishlist en opsomming van wat ek graag wil regkry eerder as iets wat ek reeds bemeester het.

By my by die huis skiet kan ek 'n 3.5cm teiken 4 uit 5 keer raaksiet maar dan kom ek in 'n kompetisie dan het ek kere wat ek al die teikens mis skiet. Ek het begin om paar boeke te bestudeer en onder andere die boek Zen in the Art of Archery. Baie van die beginsels wat beskryf word kan net so van toepassing gemaak word in kettie skiet en ek wil so paar daarvan beskryf wat vir my baie resoneer het. Baie van die boeke wat oor die laaste paar jaar geskryf is oor kompeterende sport en veral skiet sporte het almal een of ander van die beginsels in.

Daar is fisiese en emosionele aspekte wat hand aan hand gaan. In die eerste plek voor jy nog by enigiets kan uitkom moet jy kyk na jou toerusting. Soos ek ook aan die begin my mik in die kas gekry het en rekke moes source is jou toerusting 'n voorvereiste. 'n Goeie kettie met perfekte dimensies wat vir jou werk en rekke wat presies opgestel is gaan die verskil wees tussen 15cm teiken te kan konstant raak skiet of 'n 4 cm teiken te kan skiet.

As jy eers die basiese goed onder die knie het en dink jy kan so effe skiet dan is dit nou waar die probleem inkom. Om enigsins na die volgende vlak te gaan sal jy veel dieper moet gaan as net die tegniese vaardighede. Dit gaan oor hoe jou liggaam, verstand en gees saamsmelt in 'n enkele, spontane aksie.

"Meester die vorm sodat jy dit heeltemal kan vergeet."

Jou vorm waarmee jy skiet is kardinaal en dit is nie 'n maklike proses nie, Dit verg tyd en konstante verbetering. Vorm gaan oor hoe jy staan, hoe jy die mik vashou, hoe jy korrel en hoe jy skiet. Veral ankerpunt is krities. Dit moet 'n betroubare verwysing wees wat jy keer na keer kan herhaal. Dit skep stabiliteit en voorspelbaarheid van jou skoot.

Liggaamshouding en ontspanning. Die perfekte houding is te gelykkertyd stewig en onstpanne. Gemaklik maar stabiel. Jou staan moet stabiliteit in jou liggaam sit maar onstapnne wees. Jou greep moet lig wees maar stewig genoeg om stabiliteit te verseker.

Jou vorm moet so natuurlik wees sodat jy dit kan vergeet as jy skiet.

"Asemhaling as gids"

Jou asemhaling beïnvloed jou skoot baie. 'n Bewuste inasem en uitasem help jou om die mikpunt te vind en jou gedagtes rustig te maak. Met kettie skiet beteken dit dat jy tydens die mik en net voor die release op 'n natuurlike, rustige asemhaling moet fokus. Jy probeer nie jou asem heeltemal te stop of vas te hou nie—dit is 'n vloeiende proses wat kalmte bring.

Zen beklemtoon asemhaling as 'n kragtige anker om jou bewussyn in die huidige oomblik te bring. As jou asemhaling rustig en natuurlik is, volg jou liggaam en gees vanself.

"Die Beginner se Gees" (Shoshin)

As beginner was als nuut en het jy vinnig vordering gemaak soos jy elke aspek leer ken en ontdek. Mettertyd begin jy aanvaar dat jy reeds als weet van iets en dit kan lei tot stagnasie. Die beginsel van Shoshin is om elke ervaring en skiet te gebruik as verdere leerproses en sodoende konstante vordering te maak. Dit geld nie net vir kettie skiet nie maar dit is 'n filosofie wat elke aspek van mens se lewe raak.

"Maak jou gedagtes leeg" (Mushin)

Die zen beginsel is gedagtes sonder gedagtes. (No mind) Dis 'n toestand waar jy nie meer bewustelik dink aan tegniek of mik nie. Jou verstand is stil, leeg van afleidings en spanning. Dit laat jou toe om volledig teenwoordig te wees in die oomblik, en laat jou liggaam spontaan reageer sonder inmenging.

Dit gaan oor 'n bewussynstoestand waarin jy nie meer deur spanning, vrese, begeertes of enige ander emosies afgelei word nie. Jou verstand is helder en volledig teenwoordig in die huidige oomblik sonder om enigsins te fokus op wat gaan of moet gebeur of wat reeds gebeur het nie.

As jou gedagtes vol is soos wanneer jy aan tegniek, prestasie, kompetisie of uitkomste dink, skep dit spanning en onsekerheid. Jou skoot raak geforseerd, en jy verloor jou natuurlike ritme en presisie. Daarteenoor, met die beginsel, skiet jy met suiwer kalmte en helderheid, sonder twyfel of bekommernis. Jy word deel van jou kettie, ammunisie, teiken, en die oomblik. Alles smelt saam in een vloeiende ervaring.

"Eenheid met die teiken"

Zen leer dat jy en jou teiken nie twee afsonderlike entiteite is nie. Jy is een geheel. Wanneer jy die teiken beskou as deel van jouself en nie iets wat jy moet oorwin nie, maar eerder iets waarmee jy moet saamsmelt, dan raak die skoot meer natuurlik en akkuraat.

Wat dit prakties beteken is om nie die teiken te sien as iets wat jy moet raakskiet of oorwin nie. Dat dit iets ver is nie. Jy moet effe anders daarna kyk. In plaas daarvan probeer jy om te voel asof jy en die teiken reeds verbind is, asof die skoot reeds bestaan en jy net toelaat dat dit manifesteer. Jy "stuur" nie jou ammo na die teiken nie, jy laat bloot toe dat dit gebeur.

Hierdie perspektief beteken jy probeer nie aktief beheer uitoefen oor jou skoot nie. Jy vertrou jou liggaam, jou tegniek, en die baie skote wat jy reeds gedoen het. Jy het reeds geoefen, jy ken die afstand, jy ken jou kettie en ammo, so jy laat bloot toe dat hierdie bekende faktore bymekaar kom sonder ekstra spanning.

Wanneer jy hierdie toestand bereik, voel die skoot amper vanselfsprekend. Jy ervaar nie meer enige twyfel nie. Jy weet instinktief wanneer jy moet loslaat, amper asof jy en die teiken dieselfde ruimte en oomblik deel. Daar is geen innerlike debat oor wanneer die "regte oomblik" is nie. Jy is eenvoudig deel van 'n natuurlike aksie wat alreeds aan die gang is.

"Aanvaar sonder oordeel"

Daar is boeke oor sport ontwikkeling wat slegs oor hierdie aspek geskryf is.

Wanneer jy skiet moet jy nie gefokus wees op die uitslag nie. Of dit raak of mis is maak nie saak nie, dit gaan net oor die skoot. Die vorige skoot en volgende skoot het geen invloed op wat jy doen nie. Hoe belangrik dit is dat jy raak skiet of die ongelukkigheid oor 'n vorige mis skoot is nie in jou gedagtes nie.

Dit beteken nie dat jy nie omgee nie. Natuurlik gaan enigiemand omgee oor hoe akkuraat of suksesvol jy is. Dit beteken net dat jy emosioneel los moet staan van die onmiddellike resultate.

Wanneer jy skiet, is daar altyd twee moontlike uitkomste: jy tref die teiken, of jy mis. Wanneer jy jou skote voortdurend evalueer as "goed" of "sleg," "reg" of "verkeerd," bou jy innerlike spanning en angs op. Veral as dinge nie gaan soos jy wil he dit moet nie. Jy begin twyfel in jou vermoë, en die vrees om te mis raak groter en jy sien al hoe kry jy nul op die rondte. Zen stel voor dat jy eerder elke resultaat neutraal aanvaar, sonder om jou emosioneel daaraan vas te bind. Wanneer jy raak skiet, waardeer jy die skoot sonder om opgewonde te raak daaroor en wanneer jy mis, erken jy dit sonder om jouself af te breek met gedagtes soos "ek het misluk." Elke skoot is eenvoudig 'n leerervaring; 'n oomblik van terugvoer wat jou volgende skoot kan verbeter. Met die beginsel sal jy kettie skiet meer geniet en baie meer onstpanne wees wat beteken jy gaan beter skiet. Veral in kompetisies maak dit 'n groot verskil. 'n Baie goeie skoot kan net so gevaarlik wees as 'n slegte een. Of jy bly is jy het raak geskiet of sleg voel oor jy mis geskiet het, dit gaan die druk op die volgende skoot sit. Wanneer jy leer om jou skote sonder oordeel te aanvaar, skiet jy uiteindelik vryer en beter, want jou sukses lê nie meer net in die resultate nie.

Nou hoe kry mens dit reg? Fokus net op die skoot voor jou. Leer 'n mantra aan om jouself te herinner dat net hierdie skoot belangrik is. Myne is "vertrou die proses".

"Natuurlike ritme en vloei"

Die Zen-beginsel beklemtoon dat elke beweging en aksie in jou kettie skiet glad en sonder onderbrekings moet plaasvind. Dit verwys na 'n toestand waar jou voorbereiding, mik, anker, asemhaling en loslating as een harmonieuse, aaneenlopende beweging gebeur, sonder enige innerlike weerstand of twyfel. In Zen-filosofie word hierdie konsep dikwels beskryf as om in 'n "vloeiende stroom" te wees. Jy word nie teruggehou deur spanning, huiwering, of geforseerde beheer nie. Wanneer jy skiet, voel jy nie dat jy teen weerstand veg nie; alles verloop natuurlik, soos water wat sonder moeite vloei. Sonder om zen/airy fairy woorde soos innerlik harmonie te gebruik is hierdie moeilik om te beskryf. Dit kom daarop neer dat jou skiet moet 'n gemaklike vloei van een na die ander moet wees. Voorbereiding – anker punt – trek van rekke – kry die teiken – los die skoot. Dit moet soos die vloei van 'n stroom wees. Sonder obstruksies en gemaklik.

"Skiet sonder om te skiet"

Dit is waar jy nie doelbewus probeer om die skoot te los nie. Jy skep eerder toestande waarin die release vanself gebeur, sonder om daaroor te dink. Dit beteken om nie te mik met oormatige spanning nie, maar eerder die oomblik toe te laat om jou release natuurlik te laat gebeur wanneer dit reg is. Dit beteken dat jy jou tegniek en vorm vooraf vervolmaak deur oefening sodat jou liggaam die perfekte oomblik herken en spontaan daarop reageer, sonder om aktief jou verstand te betrek. Jy skep eenvoudig die perfekte omstandighede vir jou skoot, en dan vertrou jy jou liggaam en jou onderbewuste om die res te hanteer. Dit moet voel dit asof jy net 'n passiewe waarnemer is van die skoot wat plaasvind. Jy beleef nie spanning oor die regte oomblik van loslating nie, want jy is nie bewustelik besig om dit te probeer beheer nie. Jou liggaam neem oor wanneer dit die regte oomblik herken, en die skoot gebeur vanself. Die ervaring kan beskryf word as iets soortgelyk aan 'n "verrassingskoot," waar jy nie vooraf bewustelik besluit om los te laat nie. Jy is so diep teenwoordig en gefokus in die oomblik dat jou velletjie spontaan uit jou vingers gly wanneer jy op die perfekte plek mik. Die gevolg is 'n baie akkuraat en ontspanne skoot.

Na die skoot - Zanshin – "Aanblywende Gees"

Zanshin is 'n Japannese term wat beteken om ten volle bewus en gefokus te bly, selfs nadat die aksie voltooi is. Prakties beteken dit dat jou fokus nie stop wanneer jy die velletjie los nie. Jy bly teenwoordig, hou jou posisie, en volg jou skoot deur tot na die ammunisie die teiken tref. Hierdie voortdurende teenwoordigheid help jou om konstante en stabiele resultate te bereik. Dit belangrik om jou posisie en liggaamshouding stabiel en gebalanseerd te hou selfs na die skoot. Jou skietarm bly ontspanne, en jou oë bly op die teiken gerig, lank nadat die skoot geneem is. Hierdie stabiliteit help jou om 'n konsekwente vorm en presisie te ontwikkel. Dit sluit ook aan by die aanvaarding van die uitkomste. Jou onmiddellike reaksie nadat jy geskiet het, openbaar jou ware ingesteldheid. As jy 'n skoot mis, kyk jy kalm daarna sonder om jou emosioneel daaraan te verbind. As jy tref, vier jy dit sonder oordrewe trots. Elke uitkoms word aanvaar as deel van jou leerproses.

Hierdie talm na die skoot gee jou ook die geleentheid om jou skoot te evalueer en aan te pas vir die volgende skoot.

Die Zen van 'n perfekte skoot

Wanneer jy gereed maak om te skiet begin dit sonder vooropgestelde idees of verwagtinge. Jy fokus op jou asemhaling wat jou kalmeer en fokus. Jou gedagtes word stil sonder enige vrese of begeertes. Jou vorm is spontaan, gemaklik, ontspanne maar stabiel. Jou hand gaan intuitief na jou anker plek sonder om daaraan te dink. Jy laat bloot jou liggaam toe om die perfekte vorm in te neem. Jy raak een met die teiken, tyd en afstand het verdwyn. Daar is reeds 'n perfekte lyn na die teiken wat reeds deel is van jou en die teiken wat een is. Deur als is die proses van voorbereiding vir die skoot, die vind van jou ankerplek en trek van die rekke 'n gladde 'n vloei van gebeure wat van die een vloei na die ander. Dan gebeur die skoot, sonder dat jy daaroor gedink het het jou vingers die velletjie gelos en die skoot tref die teiken. Jy behou jou posisie van die skoot en jou asemhaling is rustig en jy kyk steeds na die teiken. Sonder dat jy opgewonde is daaroor aanvaar jy die skoot en die uitslag en reflekteer op die skoot wat geskiet is. Dit gee waardevolle terugvoer vir die volgende skoot.

Pad vorentoe

Ek gaan aanhou om te probeer verbeter en poog om die Zen beginsels toe te pas en miskien eendag te kan skiet sonder om te skiet.

Kettie skiet het vir my en vir baie ander mense wat ek mee in aanraking gekom het met die kettie skiet 'n nuwe uitkyk op die lewe gegee, vriende gemaak en lewens lesse geleer en nuwe vaardighede geleer. Ek sou graag hierdie gevoel van gemeenskap wat die ongelooflike sport van kettie skiet ons bied met heelwat meer mense wil deel.

Ek wil aanhou kettie skiet bevorder in ons klub en hopelik nasionaal ook bietjie verskil te maak met kettie skiet as 'n sport. En nog baie meer vriende maak in die proses.

Dirk Lucas
6 April 2025

Suurdeeg Brood

 

Ek bak nou al vir so bietjie langer as drie jaar suurdeeg brood en het in die tyd heelwat veranderinge gemaak om dit makliker te maak om te bak en in stand te hou. 

Ek wil graag bietjie van hierdie insig deurgee.

My starter se naam is Agmed. Hy bestaan uit 'n biome van lewendige organismes wat hou van carbs. 'n Goeie analogies is soos 'n mikroskopiese vistenk met verskillende vissies, plante, guppies, shrimpies, en ander organismes. Almal leef mooi saam en elkeeen doen hulle eie ding en leef saam in hulle community.  

Hy is nie vol nonsens nie maar hoe beter jy na hom kyk hoe beter gaan hy vir jou werk. 

Agmed woon in die yskas. Hy kom net uit om saam te speel as ek hom nodig het. As hy paar weke in die yskas is sonder om kos te kry gaan hy honger wees en jy moet hom eers voer voor hy optimaal gaan werk. 'n Dag of twee tot 'n week is hy great vir net so uit die yskas uit werk. 

As ek hom klaar gebruik het voer ek hom (selfde gewig meel as water). Een van die lesse wat ek geleer het is dat beter water maak defnitief 'n verskil. Hy werk ok met kraanwater maar is net soveel beter met goeie water sonder chloor. Die meel en waarmee jy hom voer maak ook verskil oor hoe aktief hy is en hoe hy oor tyd reageer. As jy nou en dan verskillende mele gebruik gaan jy oor tyd verskillende organismes toevoeg tot die biome. As jy nie iets anders het nie gaan Sasko meel werk om hom aan die gang te hou maar weereens hoe beter die meel is hoe beter gaan hy raak. Vir algemene gebruik is gewone goeie kwaliteit witbrood meel perfek.

As hy gevoer is gee ek hom kans om uit te rys en net effe terug te val voor ek hom weer terugsit in die yskas. Die koue verlaag sy metabolisme. Dit kan selfs gevries word of uitgedroog word en jy kan hom weer aan die gang kry as jy hom begin kos gee. 

Hoeveel jy hom voer is nie so belangrik nie. Ek bak gereeld baguettes en ek voer hom genoeg sodat ek dit net so uit die yskas kan gebruik om baguettes aan te maak en bietjie oor het om weer te voer. Ek doen omtrent so 150-180g meel en dieselfde gewig water. 

Dit is 'n liter glas pot wat vol is as hy mooi op sy sterkste is. 

Hoeveel starter jy gebruik om te voer maak ook nie verskriklik saak nie. Engiets van 'n teelepel starter is genoeg om binne 'n dag te vermeerder tot kilogramme as jy nodig het. My gewoonlike metode is om net die skraapsels in my starter pot oor te hou en dan net meel en water by te meng.

Agmed se werk is om die meel te eet en koostofdioksied te produseer wat dan jou brood laat rys. 

Vir goeie brood het jy gluten nodig. Dit is onvermeidelik. Sonder dit gaan jy nie 'n ordentlike brood kan bak nie. Die gluten vorm 'n net wat die gas behou wat uitsit as dit warm word en dis hoe jou brood rys. Gluten het 'n slegte naam as jy nie weet wat dit is nie. Mense reageer nie goed op die normale winkel brood wat met swak meel en die kistsgis gebak is nie en blameer gluten. In werklikheid moet hulle die groot maatskappye wat derduisende brode so goedkoop moontlik en so vinnig moontlik op elke winelrak sit blameer.  Daar is baie min mense wat regtig gluten intollerent is maar baie meer wat 'n reaksie het op die kits winkel brood. 

Die aard van die oorblywende koolhidrate in die brood word verander deur die organismes in die starter. Hulle eet 'n redelike gedeelte daarvan ook op voor jy die brood bak. As 'n voorbeeld en hierdie het ek al getoets. 100g starter, 100g meel en 100g water is 300g as jy die meng. As jy dit tyd gee en so paar ure later weer weeg dan weeg die 300g net 270g. Die starter het 30g koolhidrate verteer. Dit gebeur NIE met kistgis nie!

Sover het ons twee bestandele, meel en water. Die derde een wat nodig is om brood te bak is sout. MOENIE iodated "see how it runs" sout gebruik nie! Die iodine is baie sleg vir die orgnismes en is in die sout gesit om enige organismes dood te maak. Fyn pienk himalyan crystal sout is my go-to.  Dit is al die bestandele. Meel, water en sout! Die starter is ook net meel en water.

Om met al die 'n mooi brood uit die oond te haal is ook nie rocket science as jy die boonste verstaan nie. Jy het gluten nodig (hoe meer hoe beter). Goeie witbrood meel het baie. Volgraan en bruinbrood meel minder en rye geen. So as jy gluten nodig het vir 'n mooi brood dan is witbrood meel belangrik. Maak nie saak watter ander meel ek bebruik nie doen ek gewoonlik ten minsens 50% witbrood meel vir bak. 

Suurdeeg brood word nie geknie nie en daar is ook 'n rede daarvoor. Jy rek en strek net die gluten. Jy wil dit so rekkerig as moontlik kry. Dis 'n gentle proses. Jy wil nie die gluten stringe breek nie. Na elke rek en vou proses relax dit en dit raak langer en beter om die gasse binne te hou as jy bak. Dit is belangrik om die struktuur van die brood mooi te kry. 

As jy gaan navorsing doen is daar heelwat metodes en stappe om suurdeeg brood te bak maar as jy verstaan watter rol die starter en die gluten speel in die brood is dit maklik om te doen.

So daar is 'n paar terme en stappe in die broodbak wereld wat dalk verwarrend kan wees:

Bakers ratio -  Jy kan nie brood bak met koppies en maatbekertjies nie. Als werk met gewig want dit werk net. Die ratios is per die gewig van die meel - so jy HET 'n skaaltjie nodig. Dis baie goedkoop by enige chinatown. Jy kan enige hoeveelheid meel gebruik en die ratios gaan vir jou aandui hoeveel van die ander bestandele nodig is. Die hidrasie persentasie is belangrik want dit is hoeveel water in die brood kom. Ek sit so vinnige cheat sheet onder aan wat jy kan uit druk vir die persentasies.

Autolease - Dit gebeur outomaties as jy meel en water meng. Dit is wanneer die twee proteine in meel, wat saam gluten vorm, verstrengel raak en die gluten stringe vorm. Dit het bietjie tyd nodig. Ten minstens 'n halfuur dan het dit gebeur. Dit hoef nie apart gedoen te word nie. Of jy nou die sout en starter gaan bygooi of nie dit GAAN gebeur as jy water met meel meng. So dit IS NIE nodig om apart te doen nie. Ek het al probeer om dit as aparte stap te doen en as dit enige verskil maak kon ek dit nie agterkom nie.

Strench and fold - Dit is die rek en strek van die gluten om dit langer te maak. Dit is baie belangrike stap want dit gaan jou gluten voorberei om die gas te behou wat die suurdeeg gis afskei. Twee tot drie keer ten minstens vir 'n broodjie. As ek baguettes maak doen ek dit gewoonlik net een keer want die manipulasie van die deeg as jy baguettes vorm doen dit ook.

Bulk fermentasie - Dit is maar net wanneer jy na die stretch en fold die starter los om sy ding te doen. Dies nie iets wat jy moet doen nie. Hom net los. Die fermentasie gaan begin die oomblik wat jy die suurdeeg gis by die meel sit. Dit neem omtrent so 4-6 ure in die somer. In die winter hou ek hom maar lekker warm en snoesig. Ek reken gewoonlik op so 5 ure. As jy dit te lank los gaan die gis begin suur afskei wat weer die gluten begin afbreek. En die gluten se struktuur is nodig... 

Shaping en preshaping -  Dis die vorm van die deeg as dit klaar is met die bulk fermentasie. Dis eintlik ook 'n belangrike proses as jy wil 'n baie mooi brood kry. Ek het nog nooit in twee stappe gedoen nie. Daar is heelwat youtube videos oor dit en ek stel voor kyk na 'n paar.

Koue fermentasie - Nie streng nodig nie maar dit maak net so 'n lekker brood as jy dit doen. Jy kan die verskil in die smaak en struktuur agterkom. Ek sit my deeg in die yskas oornag na dit klaar is met die bulk fementasie.(Dit het so +- 50% vermeerder) Dit verlaag die gis se metabolisme en dit fermenteer dan stadig verder oor nag. Dit is ook baie makliker om met die koue deeg 'n mooi brood te bak want die deeg is fermer en makliker om te hanteer om in die oond te sit.

Scoring - Dit is hoe jy die brood sny voor jy dit in die oond sit. Met jou gluten nou mooi sterk en die koolsuur gas vasgevang daarin gaan die gas begin uitsit as dit warm word en hy gaan in alle rigtings onbeheerst oop bars. Om dit te sny is jy in beheer van die oop bars proses. Weereens daar is heelwat youtube videos besikbaar en dit is wat die artists onderskei van die hoy poloy soos ek. 

Bak - Die suurdeeg deeg word teen 'n baie hoeer temparatuur gebak as wat "gewone" brood gebak word. Belangrik weereens om net die gluten proses te verstaan hier. Jy wil die buitekant van die brood sag hou terwyl die binnekant van die brood warm word en die gasse kan uitsit.  Dit is waarom die meeste mense 'n dutch oven gebruik. Ek het net 'n groot swart pot met 'n deksel sodat die stoom wat uitkom vasgevang word in die pot wat dan die buitenste gluten in die brood sag hou terwyl die proses plaasvind. Dis die "oven spring". Ek verhit die pot in die oond so warm soos die oond kan gaan. Dis omtrent so 270 Celcius. 20 minute met die deksel op en sit dan die temp bietjie af tot so 250 celcius en dan nog 20 min met die deksel af.

Op die einde is die proses eintlik heel envoudig as die suurdeeg gis toelaat om sy werk te doen en jy die gluten respekteer. Wat jy van jou kant moet doen:

1. Maak die brood aan. Sit als by, meel, water, gis, sout en enige geursels en toevoegings. 
2. Doen 3 stretch-en-folds. 1/2 uur na 'n uur uit mekaar. 
3. Vorm die brood as hy klaar gerys het. 
4. Sit in die yskas
5. Sny en bak hom. 
6. Laat hom afkoel. 

Die hele proses van aanmaak tot jy hom uit die oond haal verg minder as 20 minute van jou tyd. 

Lekker bak!

Dirk

 

 

 

Sjokolade, piesang en habanero hoender gebak

 

Hierdie is een waarvan ek moet vertel!

My filosofie van kosmaak is oor die bestandele beskikbaar en nie noodwendig 'n resep nie. Ja, 'n resep het sy plek maar ek kan nie dink wanneer ek laas direk van 'n resep af kos gemaak het nie. Hulle dien meer as inspirasie as 'n stap vir stap uitvoering. Dit gese as jy 'n komplekse dis moet maak en jy wil dit replicate is 'n resep noodsaaklik. Ek probeer ook nie op my blog spesifiek resepte te doen nie maar hopelik dien dit as 'n bron van inligting en inspirasie en dalk entertainment.

Ek was by die winkel om te sien watter groente ek kan kry om nog 'n een-pannetjie hoender gebakte gereg te doen. Die pannetjies is die "flavour-of-the-month" hier by ons op die oomblik. 

Hulle werk perfek in die oond met omtrent enigiets en die moontlikhede is eindeloos. Wat lekker is is dat jy vir elkeen 'n pannetjie maak en as iemand byvoorbeeld nie sampioene eet nie of bietjie oorsensitief is vir chillies dan kan jy daardie mens se pannetjie bietjie anders maak. 

Genoeg aanloop. Ons het 'n kuiergas en ek wou iets lekker maak. In die winkel sien ek die mooi piesangs en dink ek wil vir 'n slag 'n nagereg maak met piesanges gebak met sjokolade. Ek het ook 'n verlepte lemoen gekry waarvoor ek die zest wou gebruik vir brood bak.

Op pad huistoe begin ek dink dat ek die piesangs dalk wil inkorporeer saam met die hoender. 

So wat sal werk? Dit gaan effe soet wees. Cardamon en kaneel werk goed saam met soet en hoender en gaan goed werk saam met die sjokolade en ook die piesangs. Chillie is ook lekker saam met sjokolade. 

So die lys van bestandele wat ek gebruik het:

• Hoenderborsies, vel en been aan, in derdes gesny. 
• Habanero chillies (hulle is nou volop die winkels)
• Groenerige piesangs (defnitief nie oorryp nie)
• Heel kaneel
• Fyn Cardamon
• Aromat/sout
• Hoender room sop poeier of ander tipe kan ook werk
  
• Lemoenskil
• 'n stuk ou brood vir krummels - verkieslik sourdough. 
• Coconut melk
  

 Stappe

1.  Sny hoenderborsies in derdes en sit in 'n bak om te coat met aromat, fyn cardamon en bietjie soppoeier. 
2. Braai die hoender stukkies in die pannetjies met bietjie olie tot mooi goudbruin. 
3. Sny groenerige piesangs in ringetjies. Groterige stukke vir langs die hoender en klein ringetjies vir bo-op die hoender. Pak die piesang rondom en bietjie bo-op die hoender in die pannetjie. 
4. Sny die habanero's fyn. Haal maar die pitte en "pith" uit as jy dit nie so sterk wil he nie. Sprinkel dit tussen in en bo-oor.
5. Steek stukkies heel kaneel onder en tussen die hoender en piesang.
6. Rasper die sjokolade fyn en strooi mildelik bo-oor die hoender en piesang. 
7. Sit in die oond (+- 180 Celcius)
8. Meng coconut melk met bietjie soppoier. 
9. As die sjokolade en piesang begin caramalise het gooi die coconut melk mengsel langs die hoender in die pannetjies. 
10. Maak die broodkrummels terwyl dit verder bak. Ek het 'n stukkie leftover sourdough brood gehad wat ek gebruik het. Sny in stukkies en sit dit in 'n blender met 'n stukkie lemoen skil (omtrent 'n kwart van 'n lemoen se skil) en 'n paar blokkies van die sjokolade. 
11. As die pannetjies in die oond begin mooi lyk en die soppoeier coconut mengsel begin stol gooi die broodkrummel mengsel bo-oor als. 
12. Hou maar dop as die melk mengsel te dik begin raak gooi bietjie ekstra coconut melk by. 
    
13. Dis klaar as als mooi lyk en die broodkrummels crispy is!
    
14. Ek het saam met die hoender in die oond gebakte patat gemaak. 

Dit het verbasend lekker uitgewerk en dit was nie so soet soos ek sou gedink het nie. Nie een van die bestandele het oorheers nie en het mekaar baie goed komplimenteer. Veral die lemoenskil in die krummels bo-oor het 'n ekstra dimensie gegee.

Groete en lekker kosmaak!

Dirk

Hoofstuk 5: Die skurf van die skurweberge

Hoofstuk 5: Die skurf van die skurweberge

 

“Daleen, hierdie moet jy sien!” se Koos vir my.

“Rudolf Malan” se ek stadig stadig. “Wat is jou betrokkenheid?”

Koos wys ook vir my die skematieka van die toerusting en ek weet dadelik wat dit is. “Koos, hierdie is 'n bioreaktor.” verduidelik ek vir hom. “Dit is nie toerusting wat ons sommer in Suid Afrika in die hande kan kry nie. Dit word gebruik vir die kweek en manipulasie van biologiese organismes. Dit lyk asof hierdie een 'n paar aanpassings het wat ek nog nie gesien het nie. Ons het een by ons werk maar dit is net vir die kweek van organismes vir analiese. Hierdie een is ligjare voor die een wat ons daar het!”

Koos leun vorentoe en kyk fronsend na die dokument wat oop is op die skerm. “So dink jy hierdie het enigiets met die Tik zombies te doen wat ons gesien het? Tik is chemies en hierdie is vir biologiese manipulasie? Reg?” vra Koos.

“Jy is reg” se ek vir Koos. “Daar is egter 'n overlap. Biologies is ook maar net chemies van aard maar dit is moeiliker aangesien die chemiese stowwe in biologika in organismes op ander maniere aanmekaar gesit word. Wat ook fasinerend is is dat dit vir Rudolf Malan gegee is. Dit wil vir my se dat dit wel iets met die Tik te doen het.”

Ek kry 'n koue rilling toe ek dink aan die implikasies. “Koos as hulle besig is om van die chemiese elemente wat Tik gevaarlik maak in 'n biologiese verband te inkorporeer is hierdie nie goeie nuus nie.” Ek staan op en met my hande in my sye stap ek rond in the chalet terwyl ek dink. “Koffie?” vra ek vir Koos.

Terwyl ek die koffie aan die gang kry is Koos verdiep in die laptop. “Daleen, kyk hier, die afleweringsadres op die faktuur was net GPS koordinate” Ek leun oor hom met my arms om sy skouers. Hy wys vir my die Google maps oopgemaak met die koordinate. “Waar is dit?” vra ek vir hom. “Dit lyk na die middel van nerens?” Hy zoom uit. “Sien, hier is Ceres. Dit lyk asof dit iewers in die berge is. Dit maak nie sin nie. Daar is niks naby nie.”

“Ons moet gaan kyk waar dit is.” se Koos vir my na hy verder die kaart bestudeer het.

“Ek ken iemand op Ceres wat ons by kan inloer. 'n Vriendin wat saam met my geswot het op Stellebosch” se ek vir Koos.

Ek het vir Anélle van der Merwe ontmoet op Stellenbosch toe ons beide die gevorderde kursus in genetiese ingenieurswese gedoen het. Sy is kom van Ceres vallei en haar familie is al geslagte lank in die appel en peer bedryf met 'n paar plase in die Koue Bokkeveld en Prince Alfred Hamlet area. Sy het belang gestel in genetika vir die moontlikheid om 'n nuwe kultivar appel te kweek. Iets wat sy haar naam kan opsit. Sy het altyd gese sy wil Anélle appels kweek. Ek het nog nie Anélle appels op die mark gesien nie so ek weet nie hoe ver sy daarmee gekom het nie.

Ons het 'n hele paar laat aande saam spandeer, of saam studeer of in die Dros en blatant met die ingenieurstudente geflankeer. Anélle het 'n groot sin vir humor en haar lag laat gewoonlike die hele vertrek saam glimlag. Sy was terselfde tyd ook realisties en haar voete stewig op grond.

Ek het meer as een naweek saam met haar Ceres toe gekom waar ons op een van hulle plase in die berge gaan stap het en sy my vertel het van die perfekte appel wat die al die beste eienskappe van al die kultivars bymekaar het. Haar ouers is die wonderlikste mense. Hartlik, vriendelik en ek het altyd welkom gevoel daar.

Ons hou nog kontak en gesels so nou en dan. Sy is intussen getroud met 'n rekenmeester wat op die dorp praktiseer en het 'n dogtertjie wat seker nou omtrent 5 jaar oud moet wees. Een nadeel van nie die Facebook ding doen nie is dat jy nie op hoogte bly van almal se sosiale stand nie. Ek verkies dit egter so. Ek dink die wereld het iets verloor met Facebook.

Ek is nie meer dieselfde naive meisie wat ek was in my universiteitsdae nie. Die lewe het my 'n paar lesse geleer. Tot ek vir Koos ontmoet het was ek in 'n paar baie ongemaklike verhoudings. My keuse van mans het veel te wense gehad.

Ons geslag het die denke dat ons nooit goed genoeg is nie. Dit gepaard met die gedagte dat jy nooit ‘n man so goed soos jou pa gaan kry nie is seker die grootste rede hoekom soveel tiener meisies al van skool af soveel verkeerde besluite neem. Na ‘n paar slegte verhoudings, wat die meeste self vertroue afgebreek, het dink jy daar is nie meer veel oor in jou om te gee in ‘n verhouding nie. Jy is nie maer genoeg nie, nie ryk genoeg nie, jou neus is te wyd, jou bene te kort en so spiraal jou gedagtes af. My issue is my borste is te klein.

Die enigste fout wat ek egter nog by Koos kon sien is sy naam. Ek is seker hy weet dit maar ek sal nie daarna verwys dat dit 'n koos eintlik 'n toilet is nie. En hy het bietjie min hare. Sy ander eienskappe maak egter op daarvoor. Koos is prakties, slim, 'n sin vir humor en maak my kniee heeltemal lam as hy sy arms om my sit. Selfs meer as die Krav Maga opleiding wat ek gedoen het voel ek beskerm en kalm as hy my hand vashou.

Van Citrusdal ry ons deur die Koue Bokkeveld en ek verwonder my aan die prag en unieke aard van die landskap en die berge. Daar is 'n rede hoekom die berge die Skurweberge genoem word. Hulle is skurf. Dit lyk asof die rotse gestrooi is soos konfeti by 'n troue. Van groot klippe tot rotse so groot soos 'n huis. Die bergreeks vorm deel van die Kaapse Plooigordel wat miljoene jare gelede gevorm is deur die bymekaarkom van die kontinente. Die Bokkeveld groep van die bergreeks het diep uit die oseaan gerys en die meeste fossile wat uit die bergreeks ontdek is kom uit die bokkeveld. Die moddersteen het oor tyd afgespoel dit wat die vrugbare valleie veroorsaak het waar hoofsaaklik appels en pere verbou word. Ek onthou toe ek saam met Anélle die berge verken het het dit gelyk net soos die rotse wat mens by die see sien. Met sinkgate en al in party rotse.

Die enigste dorpie in die Koue bokkeveld is Op-die-berg. Dit is maar 'n baie klein nedersetting wat bestaan uit huise van 'n paar van die administratiewe werknemers van die plase in die omgewing, 'n NG kerk, 'n twee persoon polisie stasie en die kooperasie.

Koos vat sy tyd om hier deur te ry en die omgewing en die pratige dag met die blou lug te geniet. Deur die Koue Bokkelveld net voor ons by die Witzenberg pas kom wat lei an die Ceres vallei draai Koos af na die Agerwitzenberg vallei. Dit is nog 'n klein vallei waar daar 'n paar baie vrugbare plase tussen die skurbeberge weggesteek is. Koos se dat dit lyk asof die GPS koordinate iewers hier in die vallei kan wees. Ons gaan bietjie rondry en kyk of ons iets kan sien.

Ons volg die GPS tot reg agter in die vallei waar ons by 'n dubbele hek kom wat met 'n baie groot ketting en slot gesluit is. Ons kan 'n klein grondpaadjie sien 'n paar konkels maak tussen die groot rotse deur wat lei na iewers hoer in die berg.

“Dis nou jammer. Ek is nogal nuuskierig waarheen hierdie gaan” se Koos.

“Ja, ons sal dalk bietjie beter moet beplan en uitvind aan wie die grond behoort” se ek. “Kom ons gaan eers Ceres toe. Miskien kan Anélle vir ons bietjie inligting gee.”

Anélle bly in Ceres in Eiekelaan wat aan weerskante van die pad massiewe eike bome het wat bo-oor die pad ontmoed en wat die hele pad met 'n groen tonnel omhul. Dis asemrowend mooi.

Anélle ontmoet ons met 'n baie oulike dogtertjie wat lyk asof sy sopas 'n vinnige skrop gehad het voor ons gekom het. Ek omhels my vriendin en dit is werklik goed om haar weer te sien. Haar dogtertjie is 'n miniatuur van haar. Anélle maak 'n punt om vir Koos op en af te kyk. “Sjoe meisie, jy het 'n goeie een hier! As ons nog op universiteit was sou ek jou baklei het vir die een.” Koos bloos bloed rooi Anélle se lag is nog steeds so aansteeklik soos dit altyd was.

Oor koffie in die sitkamer tussen die poppe wat tee drink by hulle pophuis vang ons op en sy vertel dat Pieter, haar man, nog by die werk is en sal bietjie later by die huis wees.

Sy werk nie voltyds nie, Mia het bietjie meer aandag nodig en sy het nie nodig om haar by 'n dagsorg te los nie. Hulle familiegroep het kantore en 'n laboratorium in die dorp en sy neem vir Mia saam werk 'n dag of twee 'n week. Anélle se pa is meer as gelukkig om na sy kleindogter te kyk vir 'n paar ure 'n week as sy haar saambring en sy het baie vryheid oor hoe en wanneer sy werk toe gaan.

Anélle verneem die rede vir ons besoek en ek besluit om die geweld in die nagklub en die geskiet op ons in die weskus uit te los uit die storie. Ek vertel dat ek besig is om 'n saak te ondersoek vir eienaardige gedrag van tik gebruikers en dat ons 'n leidraad gekry het wat ons Ceres toe gebring het.

“Miskien kan jy vir my kyk na 'n skematieka wat ons gekry het. Dis 'n bioreaktor met 'n module wat ek nie ken nie.” vra ek haar.

Anélle bestudeer die skematieka op Koos se laptop. “Ek wil so een he!” se sy opgewonde. “Ek probeer al lankal by Pa om vir ons so een te kry, met dit sal ek al my appeljies gemaak kon kry! Dit kos 'n fortuin. Dis 'n genieties manipulasie module vir die bioreakator. Dit verg ook ‘n supercomputer saam met dit om die genetiese manipulasie te kan doen.”

Met Anélle se opgewondenheid word my vrese verwesenlik. Rudolf Malan is besig om die tik eienskappe in 'n biologiese raamwerk te inkorporeer. Wat die biologiese organismes is wil ek nie raai nie. Dit spel onheil. My oe ontmoet Koos s’n en ek kan sien hy is ook bekommerd. Hy was baie geintereseerd in the bioreaktor op pad Ceres toe en ek het hom vertel van my vrese dat dit saam met die tik konnotasie moeilikheid voorspel.

Ek ontseil Anélle se vrae oor wie en waar en wanneer besluit om ook nie te vra van die Agerwitzenberg ligging nie. Sy sal defnitief een en twee bymekaar kan sit. Ek herlei die gesprek na Mia wat Anélle se aandag aflei van die onderwerp. Ek kan nie haar gesin in gevaar stel nie.

Anélle dring aan dat ons oorbly by hulle en bly vir 'n braai. Ek maak verskoning dat ons reeds ingeboek het by 'n gastehuis maar sal met graagte braai saam met hulle vannaand. Ek moet kans kry om met Koos te gesels en te beplan wat ons gaan doen.

Ek staan op en vra “Wat kan ons saambring vir die braai?” Sy kyk my skeef aan. “Moet asseblief nie laf wees nie” se sy. Ons neem afskeid en belowe om bietjie later terug te wees.

In die volgende blok stop ons onder die bome en bespreek ons opsies. Ons sal moet gaan kyk waar die bioraktor is en waarvoor dit gebruik word. Ons besluit dat ons in die nag sal moet doen. Ons sal dalk moet inbreek. “Is jy ok hiermee Koos?” vra ek hom. Koos neem my hand en glimlag. “Met jou aan my sy my skat is ek game vir enigiets!”

Na ons wel ingeboek is 'n gastehuis net 'n paar blokke van Anélle se huis af keer ons terug vir die braai.

Net voor middernag kan ons uiteindelik onttrek van die ongelooflike geselskap en gasvryheid van die Van der Merwe gesin. Ons belowe ons sal more oggend weer kom koffie drink voor ons terug gaan Kaap toe.

Ek voel die mengsel van afwagting en senuagtigheid wat my energie en fokus gee wat deur my spoel toe ons in die donker terug ry na die hek in die Agerwitzenberg. Dit is baie stil en baie donker toe ons by die hek aankom. Ek stel aan Koos voor dat ons probeer inry met die paadjie want ons kan nie die Landrover hier in die pad los nie.

Dit is nie so eenvoudig om 'n staal hek met 'n groot ketting en slot oop te kry nie. In die flieks ry die held gewoonlik net deur die hek wat dan oopbars sonder dat die motor iets oorkom. Daar is 'n paar probleme daarmee. Een, jy weet nie hoe stewig die hek is nie. Kanse is dat dit jou motor gaan verfrommel saam met die hek. Twee, dit gaan 'n aansienlike kababel afgee as ons in die middel van die nag deur die hek jaar as dit eens moontlik is.

Koos is egter baie selfversekerd oor hoe om in te kom. Terwyl ek buite staan en toekyk maak hy sy sleeptou aan die ketting van die hek vas en begin dit baie stadig trek met die landrover in reverse. Met 'n geluid van yster wat skeur gee die skarniere aan die een kant van die hek in.

Ons los die Landdrover agter 'n groot rots. “Bring jou kettie saam” se ek vir hom. Ons begin opstap met die paadjie met die sterre vir lig. Daar is nie 'n maan wat bietjie meer lig kan gee nie en ons raak gewoond daaraan maar dit gaan maar stadig. Die paadjie is baie ongemaklik om te stap. Na omtrent twee uur se stap op in die berg toe ons om 'n draai kom sien ons 'n lig. Dit is 'n enkele gloeilamp wat die buitekant van 'n groterige Nutec gebou uitwys.

Uit die donker hou ons die plek dop maar sien geen beweging nie. Ons sien ook geen voertuie naby nie. Ek fluister vir Koos. “Hulle sal nie die plek heeltemal alleen los nie, daar moet iemand hier wees. Kom ons skop bietjie die nes. Hoe goed is jy met daai kettie van jou? Kan jy die ruit uitskiet hiervandaan dan kyk ons wat uitkom.”

Ons kry skuiling agter 'n rots en Koos skiet die ruit uit met een skoot van omtrent 30 meter. Die geluid van glas wat breek en val in die stilte is ewe skielik baie hard. Dit gaan enigiemand wat daar is in beweging bring. Die lig binne gaan aan en 'n sekuriteitswag kom uitbars by die deur. Hy het dieselfde uniform aan as wat die twee in die Tiguan jaagtog aangehad het in die weskus. Hy is duidelik verward en baie senuagtig. Hy het 'n pistool in sy hand terwyl hy om die gebou stap. Met 'n groot flits skyn hy heen en weer. Hy is duidelik te senuagtig om regtig te kyk en ons is veilig in die donker agter die rots.

Na 'n paar minute gaan hy weer in. Ek fluister weer vir Koos. “Ek gaan nader gaan en net buite die deur wag. As ek in posisie sal ek vir jou waai en dan skiet jy die ander venster ook uit. Moet my nou nie raak skiet nie” spot ek. Koos bevestig en druk my skouer. Met my rug teen die muur staan ek en luister. Die sekuriteits wag is besig om iemand op die radio in te hande te probeer kry maar dit klink nie asof hy enige geluk het nie. “Kom in beheer! Beheer waar is julle! Jirre, slaap julle! Kom in beheer!” Ek wys vir Koos ek is gereed.

Vir die tweede keer is daar 'n kakofonie van glas wat breek. Soos ek verwag het kom die sekuriteitswag uitgestorm by die deur met die pistool in sy hand.

Met 'n algehele kalmte beweeg ek vinnig om sy pistool hand te gryp. Ek gebruik die gewig van my lyf om sy arm in 'n ongemaklike hoek te forseer. Die pyn in sy elmboog laat hom die pistool laat val. Ek wil nie kanse wat nie en in dieselfde aksie van die draai gee ek 'n skuifel om in posisie te kom en skop hom tussen die bene. Hy val soos 'n sak aartappels.

Ek loer vinnig in die gebou en sien nie enige ander mense nie. Ek roep vir Koos om nader te kom.

Koos glimlag breed. “Sjoe Daleen dit was ongelooflik! Is hy ok?”

“Ja, hy gaan dalk net bietjie seer wees vir 'n dag of twee. En mooi skoot met die kettie.” Stel ek vir Koos gerus.

Binne die gebou sien ek dat dit 'n laboratorium in wording is. Die Bioreaktor is daar maar dit is nog nie in werking nie. Hulle is nog besig met die installasie. Daar is egter 'n yskas met 'n hele paar buisies met monsters.

Ek verpak die buisies in 'n kartondoos en sit dit in die rugsak wat Koos dra. Op die ingewing van die oomblik besluit ek ook om die bioreaktor buite werking te stel. Ek vra vir Koos om die paneel met die beheermodule oop te skroef. Koos verwyder die kaart binne die module en sit dit ook in die rugsak saam met die monsters.

“Hulle gaan die moer in wees hieroor” se ek met 'n glimlag vir Koos.

“Daleen ons sal moet spoed kry, ons weet nie hoe laat die ou se vervanging gaan inkom nie en ons sal wil weg wees voor hulle die stukkende hek en die Landrover sien.” se Koos.

Ons neem die sekuriteitswag se kragtige lig en die terugtog is heelwat vinniger as die pad op. Sonder enige voorval is ons terug by Landdrover en weer op pad Ceres toe.

Skaapskenkel potjie en Koos se storie hoofstuk 4.

As jy nou eers by die storie inval kan jy die links na die vorige hoofstukke op die regterkant van die blog navigeer. (Of die vorige een het links na die voriges!)

Hoofstuk 4: Potjiekos vir twee

Ek gooi die aktetas agter in die Landrover en vergeet onmiddellik daarvan. Daleen het my volle aandag. Terwyl ek haar hand in stilte vashou ry ons stadig terug Paternoster toe. Ons het nie veel gepraat tot daar nie. Ek stop by 'n vulstasie en terwyl hulle die Landrover vol brandstof maak inspekteer ek dit. Daar is nie veel skade nie, net 'n skraap of twee aan die buffer voor maar dit gee net verdere karakter aan die voertuig.

Ek kry vir ons elkeen 'n roomys en ons ry tot by 'n parkeerarea by die strand. Die see is ver teruggetrek en jy kan vir 100m inloop voor jy by die water kom.

Daleen verduidelik dat die skuur defnitief 'n Tik vervaardiging laboratorium was. Met die vinnige kyk het dit gelyk na proffesionele toerusting en nie wat jy gewoonlik by die Jan-Rap-en-sy-maat lab sou kry nie.

Dit het nie veel geneem om Daleen te oortuig dat ons vir 'n dag of twee moet wegkom van hierdie warboel waarin ons ons nou bevind nie. Ons het besluit om nie die polisie te betrek nie. Daar kan niks van kom nie buiten dat ons in die gevaar sone sal moet bly nie. Daar is nie salf aan te smeer aan die nuwe lyke in die rotse nie. Op hierdie stadium gaan dit vir ons heelwat beter wees om onder die radar te bly en probeer uitpluis wat aan die gang is.

'n Vinnige oproep na die Baths in Citrusdal bevestig dat hulle vir ons 'n chalet het. Ons het 'n bed en rustigheid nodig vir 'n dag of twee.

Ek stop in Citrusdal by die Spar om 'n paar voorrade te kry. Ek kry ook 'n paar skaapskenkeltjies vir 'n pot. Ten minstens kan ek kos maak, hierdie geweld van die vorige paar dae rus swaar op my gemoed. Dis nie ek nie.

As 'n seun het ons in Windhoek gebly en my pa het 'n .243 geweer gehad. Hy het so nou en dan gaan jag maar ek vermoed dit was ook nie regtig in sy bloed nie. Ek onthou van een Kudu wat hy geskiet het en die drie-draai horings uitgestal het. Nou verstaan ek dat dit dalk eerder 'n geval was dat hy ingetrek was in die jagte deur sy broers wat daarvoor geleef het. Hy moet tog wys hy is 'n man. Hy het my ook probeer leer jag en ons het gaan dassies skiet. Ek het een van hulle gewond en moes dit vankant maak. Ek kon nie. Dit was die laaste wat ek aan 'n geweer gevat het.

Die naaste wat ek aan skiet gekom het is my kettie. Ook net vir skiet na teikens. Ek speel bietjie rond met houtwerk doen en het 'n kettie mik gemaak waarop ek regtig trots is. Geelhout en olienhout inleg in die handvatsel. Spesiale rekke wat ek sorgvuldig uitgekies het vir hulle elastisiteit by die rubber fabriek. Breedte gesny vir 'n balans tussen akuraatheid en slaankrag. Dit ry saam in die Landrover in my sub A skooltassie vol van vervanging rekke, velletjies en albasters vir amunisie.

Laat die middag, na 'n lang geweek in die warmbron se warm water, langs die vuur en 'n yskoue Black Lable in die hand sit ek en Daleen en gesels.

“Daleen, het jy al gejag of 'n geweer geskiet?” vra ek haar.

“Nee ek het nog nooit nie maar daar is iets wat ek jou nog nooit van vertel het nie. 'n Paar jaar terug was ek in 'n motorkaping. Hulle het by 'n robot 'n pistool in my gesig gedruk en saam met my in die motor geklim. Daar was twee van hulle. Hulle het my laat ry tot in Kyalitsia en my langs die pad uit die motor gestamp. Dit het my baie geskok en ek het die realiteit van die lewe in 'n baie klein tydjie besef.”

Stil luister ek na Daleen en hoe sy verder vertel. “Dit het my laat besef dat in die land van ons ons iets moet doen om onsself te beskerm. Ek wou nie soos baie ander wat dit mee oorgekom het net padgee landuit nie. Ek sou die Kaap en Tafelberg te veel mis. Ek het begin met Krav Maga selfverdediging. Ek weet nie of jy weet wat dit is nie?”

Daleen vertel verder “Dit is 'n selfverdediging stelsel wat ontwikkel is vir die Israeliese weermag wat gefokus is op realistiese geveg effektiwiteit en oorlewing. Dit is effens aangepas vir burgerlikes maar dit is net so effektief. Dit is beslis nie die tipiese martial arts met baie en mooi bewegings nie. Dit is geskoei om so vinnig en effektief as moontlik jou oponnent onskadelik te stel sodat jy kan oorleef. Ek was aan die begin terrible daarmee en dit het my amper 'n jaar geneem om die basiese training te kon baasraak. Ek het vir nog 'n jaar elke week geoefen en nou gaan ek so elke nou en dan daar 'n draai maak om saam met die ouens te oefen.”

“Kry die mes waarmee jy nounet die aartappels geskil het.” Se sy vir my. Met die aartappel mes in die hand moet ek vir haar probeer aanval. Ek doen dit halfhartig maar die volgende oomblik le ek op my rug langs die vuur. Sy pen my vas op die grond maar in plaas van 'n wurg greep kry en 'n behoorlike soen. Dit maak die vernedering baie aangenaam.

Sy leer my van die 360 grade vedediging met 'n teenaanval. Verduidelik die korrekte hand posisies vir verdediging en beklemtoon die belangrikheid van 'n onmiddellike teenaaval op die punt waar jou openent se aanval geblok is. Ek is uit die veld geslaan en my respek en admirasie vir Daleen het verveelvoudig.

My sterk punt, die lamskenkeltjie potjiekos vir ons twee, met botter, aartappels, klein uitjies en wortels en braai sout, het darem vir Daleen ook beindruk.

Later die aand toe ons gesels oor die gebeure van die laaste paar dae onhou ek van die aktetas agter in die Landrover.

Dit is 'n bruin leer aktetas en is gesluit. Met 'n hammer uit my gereedskapskissie vermorsel ek die slot en die aktetas gaan oop. Albei van ons se oe rek toe ons die inhoud sien. Daar is maklik 'n honderduisend rand of meer in die aktetas in bondels van R200 note. Die aktetas is half vol van die note. Nie een van ons gaan dit tel nie, die hoeveelheid is onbelangrik en nie een van ons is daarin geintereseerd nie. Ek weet egter dat die heelwat meer kan wees want mens misgis jou met die denominasies. R10 000 in R200 note is maar 50 note en dis 'n klein pakkie note.

Ons gooi al die geld uit en gaan deur die hele aktetas. Anders as die spul note is al wat ons vind 'n flashdrive. Nou is my nuuskierigheid geprikkel.

Ek het met die inpak slag by my huis ook my tuisgemaakte Dell laptop ingepak. Dell het een wat gemaak is vir buite gebruik en ek het hom laat opjazz met genoeg proseseerders, gaming SSD’s 'n baie groot grafiese kaart wat geweldige parallele prosesering kan doen.

Toe ek die flashdrive insit vra dit onmiddellik vir my 'n wagwoord en ek vermoed dadelik dat dit enkripsie op het. Dit het heel waarskynlik AES-256 enkripsie op wat dit onmoontlik maak om met 'n brute-force metode, wat elke moontlike kombinasie raai, te ontsluit. Dit het 256 bit enkripsie en selfs met my vinnige rekenaar gaan dit steeds 'n paar honderd jaar neem om die enkripsie te breek. Ek het egter 'n troefkaart of twee wat ek kan gebruik. Met die forensiese oudit werk het ek al 'n paar keer te doen gekry met sulke enkripsie en daar is gewoonlik een van twee manier om daar in te kom. Of hulle gee vir jou die sleutel of jy is gelukkig en kry dit iewers neergeskryf. Ons weet nie wie die eienaar is nie en daar was niks in die aktetas buiten die flashdrive en die nuttelose geld nie.

Ek verduidelik vir Daleen: “Die wagwoord wat die meeste in die wereld gebruik word is “12345” en die tweede een is “Password”. Ek het 'n bietjie sagteware op my rekenaar wat dalk kan help. Kom ons kyk of ons iets kan uitgerig kry. Miskien is ons gelukkig.”

Ek sit die rekenaar aan die gang met spesiale algoritmes wat die GPU van die rekenaar gebruik om duisende kombinasies op dieselfte tyd te toets.

Die volgende oggend toe ek die rekenaar wakker maak is die flash drive oop en die leers is sigbaar.

“Kan jy glo Daleen! Die nool het toe wel “Password” gebruik in sy wagwoord. Dit was “P@ssw0rd12345#”!

Daar is verskeie leers op die flashdrive, party met fotos van 'n familie wat besig is met 'n groot ete en ek kan 'n kalkoen sien in die fotos. Sommige met dokumente wat lyk soos fakture vir toerusting, die adresse is omtrent almal Amerikaans. In elke leer is daar ook tegniese skematika vir die toerusting in die faktuur. Die naam op die fakture as “Sales person” is almal Eddy Baxter. Dit kom voor asof Eddy ‘n Amerikaanse verkoopsman is van laboratorium toerusting. Ek neem aan die geld in the aktetas is betaling vir een van die fakture. Een van die leers trek my aandag met die naam CeresZA. Toe ek die faktuur oopmaak sien ek dit is gerig aan Rudolf Malan.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ek kyk nou en kan nie glo dat ek nog nooit oor die lam skekel pot geskryf het nie. Dit is een wat ek jare gelede in Citrusdal per ongeluk gemaak het want dit was al die bestandele wat daar was. Ek het die al heel paar keer weer gemaak en elke keer is dit net so lekker soos die eerste een was.

Bestandele:

Skaapskenkels

Botter

Klein piekel uitjies

Aartappels

Wortels

Braaisout (Ja die oranje bottel)

Metode:

Braai die skenkels in die botter. Kook bietjie tot amper gaar. Gooi dan die aartappels, wortels en uie in kook tot sag. O ja, braaisout ook. Dis dit!

Die prentjie van Daleen wat vir Koos Krav Maga 360 grade verdediging verduidelik  bo moet maar genoeg wees vir nou!

Lekker lees!

(Prentjie courtesy van Chat GPT4, ek kan nie so teken nie!)

 

Braaibroodjies en die Tietiesbaai jaagduiwels - Koos se avonture hoofstuk 3

 Ek het fun gehad met hierdie een. Weereens dankie vir die mak AI wat dit onmoontlik gevind het om 'n prentjie te maak vir die storie sonder automatiese gewere. 

Links na die vorige hoofstukke vir ingeval jy per ongeluk hier uitgekom het:

Hoofstuk 1: Hoe om Kerrie te maak

Hoofstuk 2: Kreefkerrie en die geheim van die Weskus. 

...en nou die voortsetting van die avonture van Koos die onwillige zombie slayer. 

Hoofstuk 3: Braaibroodjies en die Tietiesbaai jaagduiwels

Na 'n behoorlike nag se rus en die eerse koppie sawwe lyf after die rug pak ons ons kampplek op en besluit om weer te gaan kyk of ons enige spoor kan kry van Rudolf Malan, die toksikoloog wat die geheimsinnige nuwe tik geanaliseer het. Gister se halfhartige gesoek en rondry het nie veel opgelewer nie. Ons het beide nog bietjie bomskok gehad van die geweldadige ervaring in die Kaapse nagklub. Ek besef weer watse onglooflike vrou Daleen is. Sy is vol moed en grappe vanoggend.

Op pad terug Paternoster toe gee sy my bietjie insig oor Tik en die details van die analise wat Rudolf Malan voorsien het. Volgens sy verslag was daar nie veel verandering in the Tik wat hulle gereeld sien nie. Tik is 'n methamfetamien gewoonlik in die vorm van kristalmetafetamien wat meesal in Kaapstad en die Wes Kaap gebruik word. Dit is goedkoop om te vervaardig en die resep is maklik verkrygbaar op die internet so enige Jan Rap en sy maat kan dit maak. Die verskil tussen Tik en variante soos crystal meth wat gewoonlik ander dele van die wereld gesien word is dat Tik meer gekonsentreerd is en vinniger werk met 'n groter effek. Dit is hoogs verslawend en gee 'n kragtige onmiddellike hoog gevolg deur 'n baie skerp laagtepunt. Die groot gemors van Tik is die emesionele en psigise gevolge wat dit op die slagoffers het en die psigotiese episodes wat die gebruikers ervaar. Sedert 2008 is Tik die grootste in dwelm misbruik in Kaapstad, selfs meer as alkohol. Ek onthou ek het een dag 'n ou op tik gesien wat besig was om met 'n robot in die verkeer te baklei asof dit sy vrou is, besig om dit te skel dat die skuim om sy mond staan. Die tik zombie wat ek in die parkeerarea in Kaapstad raakgeloop het het my hare laat regop staan.

Daleen vertel dat Rudolf Malan se verslag niks buitengewoon gehad het nie maar sy het die gevoel dat daar meer is as wat in die verslag is.

In Paternoster kry ons die huis waarna Pietertjie van die Pantybar verwys het. Dit is daadwerklik 'n indrukwekkende huis en lyk soos 'n spaanse columbia druglord se plek met pilare en al voor die voordeur. By die hoofhek is daar 'n interkom met 'n kamera. Ek lui die klokkie en kry onmiddellik antwoord. Dis 'n baie kortaf “Go away”. Ek druk weer die knoppie van die klokkie en val die persoon in die rede. “Are mister Malan at home, we would like to see him please.”

Na 'n paar minute en paar klokkie drukke later gaan die hek oop. Ons ry tot voor die huis waar daar 'n man vir ons staan en wag.

“Dis hy!” se Daleen opgewonde. Hy is 'n man in sy vroee veertigs wat geklee is in 'n netjiese broek en formele langmou hemp, nie die gewone drag van iemand wat by sy vakansiehuis is nie. Sy donker hare het tekens van grys maar is vol, nie soos myne wat begin verminder het daar waar dit nie moet nie.

Hy groet ons met 'n groot glimlag en omhels vir Daleen wat my laat ongemaklik voel. Met 'n “Rudolf” skud hy my hand met 'n stewige greep. “Wat bring julle hier?” vra hy. Hy maak geen poging om ons in te nooi nie en staan waar hy is.

“Ek wil graag by jou hoor oor die verslag wat jy vir ons gegee het oor die nuuste Tik variant wat ons gekry het, ons het nuwe gedrag van die gebruikers gesien en wil hoor of daar enigiets in die toksologie is wat dit kan verduidelik?” vra Daleen.

“Nee, die monster wat ek analiseer het was standaard, daar was bietjie ekstra onsuiwerhede maar dit is te verwagte. Die labs waar dit gemaak word is nie juis skoon nie” se Malan.

Daleen vertel kortliks van haar ervaring in die nagklub en dat dit lyk asof hulle zombies was wat saamgewerk het. Malan se “Nee dit kan niks met die Tik te doen he nie. Dit was skoon en jy kan psigotiese eienskappe verwag maar defnitief nie wat jy vertel nie. Jammer julle moet my verskoon, ek het ander betrokkenhede waaraan ek moet aandag gee. Julle moet die Weskus geniet en 'n veilige rit terug Kaap toe”

Toe hy omdraai en terug stap huis toe vra Daleen hom of hy enigiets gehoor het van die lyke van die tikgebruikers wat hier naby gevind is. “Nee” se hy “Dit moet maar blootstelling wees, jy weet hoe hulle is as hulle Tik in het. Totsiens”

“Sjoe, dit was eienaardig.” se ek aan Daleen. “Ja nogal maar Rudolf het 'n bietjie van 'n reputasie om verhewe te wees” verduidelik Daleen.

Ons besluit om bietjie verder rond te ry en te sien of ons by die Cape Columbine lighuis 'n draai kan maak en verby ry waar die twee lyke gekry is. Op pad na die lighuis sien ek die ingang van 'n grondpaadjie wat weg van die see af loop. Ek vermoed dit is hier waar die vissermanne die swart motors gesien het. Die landrover hanteer die paadjie maklik. Met 'n gewone motor gaan dit lol om hier op te ry. Die pad lyk verweerd asof dit heelwat verkeer gekry het. Omtrent 'n kilometer of twee verder sien ons 'n paar werkershuisies maar met 'n splinternuwe staal skuur opgerig langsaan. Die huisies lyk vernuwe met solar panele op die dakke. Daar is ook 'n hoe toring met verskeie sateliet skottels en meer solar panele baie hoog in the toring. “Kom ons stop hier.” Se ek vir Daleen. “Ons maak asof ons toeriste is wat soek vir aanwysings”. Agter die een van die werknemer huisies sien ek 'n stuk van 'n swart SUV uitsteek. Dit lyk soos 'n Volkswagen.

Ons stop by die skuur en Daleen loer by een van die vensters in. Wit in die gesig draai sy na my toe en fluister vir my, “Kom Koos ons moet vinnig hier weg!” Ek kan nie help nie en loer ook deur die venster. Dit lyk soos 'n laborarium binne. Daar is 'n persoon met 'n masker wat lyk soos die gasmakers van die tweede wereld oorlog. Die persoon draai na my toe en lyk asof hy my gesien het. Ek hardloop terug na die Landrover waar Daleen klaar vir my wag.

Hierna gebeur die dinge vinnig en in retrospek laat dit my dink aan braaibroodjies. Ordentlik braaibroodjies verg ondervinding, finess, en sorgvuldige aanmekaar sit. Ek praat nou nie van die margerine en gerasperde kaas namaaksels met hulle hompe uie op nie. Die jaagtog wat volg het al die aspekte van 'n ordentlike braaibroodjie.

Ons is nog nie halfpad met die grondpaadjie terug na die teerpad toe nie toe ek die swart Volkswagen Tiguan in my truspieeltjie sien wat vinniger as ons die grondpaadjie afkom. Kort kort wil die Tiguan die Landrover probeer afdruk van die paadjie af maar ons is groter en is meer gemaak vir die tipe paaie en ons kom in een stuk by die teerpad aan. Op die teerpad is die bordjies verhang en die Tiguan is vinniger en meer hanteerbaar. Ek het jare terug redelik baie Need for Speed gespeel en daar is 'n move wat ek altyd in gedagte gehad het dat as ek in 'n jaagtog betrokke is, ek dit sou wou probeer.

Die Tiguan is reg agter ons en ek hoor 'n skoot klap. Hulle skiet op ons! Daleen duik plat. Ek sien hy is omtrent op ons en ek trap baie hard rem. Die Tigaun is te stadig om te reageer en swaai uit om ons nie te tref nie. Toe hy halfpad langs ons verby is swaai ek die Landrover hard binne die Tiguan se agter sykant sodat sy agterwiele traksie verloor. Hy verloor beheer en begin omswaai. Die volgende oomblik steek die wiele vas en hy begin rol. Na 'n paar keer se rol kom dit tot stilstand in the rotse langs die pad.

Ons stop ook en na 'n paar minute sien ons geen beweging van die Tiguan af nie. Daar was twee mense in die motor. Beide dood. Hulle het klere soos sekuriteitswagte aan. Die motor le op sy dak en versigtig gaan ek nader om seker te maak of hulle nog lewe. Op pad na die motor sien ek 'n aktetas wat in die rotse le. Dit moes op die agtersitplek gewees het en met rol van die motor uitgeval het. Nadat ek seker gemaak het die mense is nie meer met ons nie keer ek terug na die Landrover en 'n Daleen in trane.

As julle op die soek is vir die resep vir regte braai broodjies het ek een in 'n vorige pos:

https://kosserasies.blogspot.com/2022/07/olyf-tapenade-braaibroodjie.html

Kyk uit vir hoofstuk 4!

Vir interesantheid die prent is hoe Chat GPT vir Koos en Daleen voorgestel het by Rudolf Malan se huis:

Mooibly

Dirk